Duch natury i inne bajki w Muzeum Śląskim

Czasowa wystawa w Muzeum Śląskim „Duch natury i inne bajki” prezentuje prace pochodzące z kolekcji Fundacji Sztuki Polskiej ING, która obchodzi właśnie jubileusz 20-lecia.

Za kanwę ekspozycji posłużyła książka Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie”. Ta powstała na przełomie XVIII i XIX wieku powieść łotrzykowska stanowiła lustro, w którym przeglądało się ówczesne społeczeństwo, dostrzegając przerysowany obraz swej epoki. Potocki przydał powieści strukturę szkatułkową, w której fabuła przechodzi z jednej opowieści w drugą. Kurator wystawy, Marek Pokorný, czyni podobnie, łącząc w oryginalną całość prace, które stanowią autonomiczne opowieści.

Tematem, który niczym echo odzywa się w prezentowanych dziełach, jest natura. Stąd zaczerpnięty został tytuł wystawy, na której odnaleźć można także odniesienia do dziedzictwa filozofii przyrody, w tym zwłaszcza do rozważań niemieckiego filozofa F.W.J. Schellinga, a także do trapiących nas obecnie problemów ekologicznych i klimatycznych. Zaakcentowana zostaje także kwestia odpowiedzialności każdego z nas za kondycję środowiska naturalnego, a także ukazana analogia pomiędzy rwaną narracją powieści Potockiego a trudnym poszukiwaniem prawdy w dzisiejszym świecie niejednoznaczności.

Na wystawie prezentowane są pochodzące z kolekcji Fundacji Sztuki Polskiej ING prace następujących artystów: Tymka Borowskiego, Piotra Bosackiego, Olafa Brzeskiego, Agnieszki Brzeżańskiej, Doroty Buczkowskiej, Oskara Dawickiego, Edwarda Dwurnika, Agaty Ingarden, Karoliny Jabłońskiej, Piotra Janasa, Pawła Jarodzkiego, Pawła Kowalewskiego, Tomasza Kowalskiego, Zofii Kulik, Joanny Malinowskiej, Gizeli Mickiewicz, Anny Okrasko, Pauliny Ołowskiej, Anny Ostoya, Joanny Piotrowskiej, Agnieszki Polskiej, Cezarego Poniatowskiego, Katarzyny Przezwańskiej, Wilhelma Sasnala, Janka Simona, Pawła Śliwińskiego, Konrada Smoleńskiego, Grzegorza Sztwiertni, Izy Tarasewicz, Andrzeja Tobisa, Christiana Tomaszewskiego, Krzysztofa Zielińskiego, Jakuba Juliana Ziółkowskiego. Na wystawie znalazły się także prace spoza kolekcji: Zuzanny Czebatul, Lindy Dostálkovej, Danieli Dostálkovej, Kornela Jańczy i Daniela Rycharskiego.

Alicja Knast, dyrektor Muzeum Śląskiego

Wystawa „Duch natury i inne bajki” przedstawia kolekcję Fundacji ING w przewrotny, ale niezwykle wciągający sposób. Z drugiej strony zostawia nas z poczuciem niespełnienia i wątpliwości, czy swoją rolę jako odbiorców i interpretatorów dobrze rozumiemy. Kurator wystawy Marek Pokorný traktuje bowiem odbiorców jak swoich interlokutorów, co również jest przenicowywaniem roli kuratora, który nie chce być wyrocznią, a wręcz agituje do rewolty po stronie odbiorcy, podsuwając tropy, ale nie definiując miejsca, do którego mamy wspólnie dojść. Mam wielką nadzieję, że wysiłek Fundacji włożony przez 20 lat w proces gromadzenia kolekcji, a tym samym sprawowania mecenatu nad współczesną sztuką polską, wybrzmi w pełni w przestrzeniach Muzeum Śląskiego i będzie zarówno otwarciem nowej karty w historii.

Kamila Bondar, prezes Fundacji Sztuki Polskiej ING

Organizując wystawę w Muzeum Śląskim zaprosiliśmy do współpracy Marka Pokornego – kuratora i dyrektora galerii PLATO w Ostrawie. Przygotowanie wystawy opartej na konkretnym zbiorze prac było dla niego – jak sam to przyznał – zadaniem utopijnym ze względu na mnogość tematów i relacji między poszczególnymi pracami. Udało mu się jednak błyskotliwie połączyć dwa pozornie niezależne motywy. Pierwszy to natura i troska o jej stan. Śląsk, a szczególnie Muzeum Śląskie, zbudowane pod ziemią w miejscu dawnej kopalni, wydaje się idealnym miejscem do snucia rozważań o relacjach człowieka z naturą oraz o charakterze ludzkiej ingerencji w przyrodę, dlatego jesteśmy zaszczyceni zaproszeniem i możliwością pokazania tu naszych zbiorów.

Drugi to motyw pochodzący z „Rękopisu znalezionego w Saragossie” – powieści Jana Potockiego, której szkatułkowa narracja była inspiracją do zbudowania wystawy, na której każda praca to osobna opowieść pełna różnych wątków i motywów, ostatecznie łączących się w całość. Ekspozycja stanowi piękną metaforę czasów, w których żyjemy – czasów niepokoju o świat i przyrodę, trudnych także ze względu na mnogość często sprzecznych komunikatów i idei, sprawiających, że rzeczy ważne wydają się nieosiągalne, a dotarcie do prawdy niemożliwe.

Marek Pokorný, kurator wystawy

Budowana od dwudziestu lat kolekcja Fundacji Sztuki Polskiej ING gromadzi dzieła powstałe w ciągu ostatnich trzech dekad. Ten obszerny, choć w pewnym stopniu ograniczony zbiór reprezentuje zróżnicowanie polskiej sztuki. W ramach jubileuszowej wystawy na chwilę oderwałem prace od przypisanych im numerów ewidencyjnych i podjąłem próbę dialogu na temat jednej z najistotniejszych dziś kwestii – skomplikowanych relacji pomiędzy człowiekiem i przyrodą. Ta relacja dosłownie odbija się w labiryncie ech, wariacji i sprzecznych ze sobą odpowiedzi. Rozwijając dialog, swobodnie inspirowałem się zarówno rozważaniami na temat filozofii przyrody niemieckiego filozofa F.W.J. Schellinga, jak i powieścią Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie”.

Pozwólmy sobie na taki uproszczenie: człowiek jako racjonalna część natury, próbując zbawić świat, podąża splątanymi ścieżkami. Może już się na nich zgubił, może wciąż ma w sobie nadzieję. Czy jednak natura w ogóle to zauważa? Czy człowiek w ogóle zna naturę? A może zniszczy nie tylko ją, ale także – jako jej część – samego siebie? Dzięki pracom ze zbiorów Fundacji Sztuki Polskiej ING odważyłem się wywołać ducha natury w muzeum – jednym z najbardziej cywilizowanych miejsc w świecie człowieka. Jako odbiorca wchodzisz w niepewną sferę opowieści, którą w dużej mierze współtworzysz. Uważaj na rezonujące ze sobą echa. Jeśli jednak się zgubisz – nie martw się. Na pewno znajdziesz dalszy ciąg tej historii. Mapa, którą znajdziesz na wystawie, jest jedynie wskazówką w Twojej podróży – tej właśnie, która nie ma końca i której żaden kurator nie może nadać ostatecznego znaczenia ani celu.

Fundacja Sztuki Polskiej ING

Fundacja Sztuki Polskiej ING, która została założona w 2000 roku, gromadzi prace współczesnych artystek i artystów polskich. Ukazuje i interpretuje zjawiska występujące w polskiej sztuce od początku lat 90. XX wieku. Kolekcja obejmuje obrazy, zdjęcia, rysunki, wideo, rzeźby i instalacje. Poza dziełami uznanych artystów, znajdują się w niej także prace twórców młodszej generacji, urodzonych w latach 70., 80. i 90. Fundatorami kolekcji są wszystkie spółki ING w Polsce. Kolekcja fundacji pozostaje jedną z nielicznych kolekcji korporacyjnych w Polsce. Na co dzień jest eksponowana w budynkach centrali ING oraz udostępniana na wystawy zewnętrzne. Fundacja jest również inicjatorem lub partnerem wystaw, projektów artystycznych i edukacyjnych oraz wydawcą książek o sztuce – „Sztuka w naszym wieku” (2016) oraz książka dla dzieci „Bałwan w lodówce” (2017).

www.ingart.pl

facebook.com/FSPING/

instagram.com/fsping/

„Duch natury i inne bajki”. Wystawa czasowa w Muzeum Śląskim

23.11.2019 r. – 3.05.2020 r., Muzeum Śląskie, Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1

Kurator: Marek Pokorný

Współpraca: Łukasz Adamski, Kamila Bondar, dr Seweryn Kuter

Projekt architektury wystawy: Michał Budny

Realizacja projektu architektonicznego: Wiesław Szeląg

Koordynacja techniczna: Aleksandra Grabowska, Dominika Lorek

Identyfikację wizualną wystawy stworzyły zaproszone do współpracy czeskie artystki Daniela i Linda Dostálkove, które inspirowały się piosenką „Mole in the Ground” Karen Dalton oraz okładką jej płyty.