Gospodarka obiegu zamkniętego – co na to konsument? Najnowszy raport badania opinii publicznej

ING jest współautorem raportu postaw konsumenckich GOZ. Wyniki badania wskazują, że konsument chce postępować cyrkularnie, ale nie jest to łatwe i wygodne w obecnych warunkach. Ich zmiana przez firmy i prawodawców powinna wprowadzić większą spójność między słowami, a czynami respondentów. Podstawowym działaniem jest identyfikacja czynników wsparcia gospodarki cyrkularnej, ale również barier, w celu ich ograniczenia.

Zasady gospodarki obiegu zamkniętego wspierają niezakłócony dostęp do zasobów dla przedsiębiorcy i dostępność dóbr dla konsumenta oraz zrównoważony wzrost gospodarczy. Ich wdrożenie jest kluczowe w obliczu kryzysu klimatycznego, nadmiernej eksploatacji surowców naturalnych oraz zaburzeń w handlu międzynarodowym, wywołanych przez pandemię Covid-19. Ich skuteczne przyjęcie oferuje potrójną dywidendę: oszczędność dla konsumenta, zysk dla producenta, zrównoważony rozwój, do którego dążą władze publiczne.

Badanie „Gospodarka obiegu zamkniętego – co na to konsument?” zostało przeprowadzone wiosną 2021 r. i składało się z części jakościowej i ilościowej w kluczowych obszarach: RTV-AGD, ubrania, meble, opakowania i odpady. Sprawdziliśmy co sprzyja, a co hamuje wdrożenie gospodarki obiegu zamkniętego w Polsce z perspektywy konsumenta, jakie znaczenie ma cena, trwałość czy jakość urządzeń i sprzętów, gdzie trafiają one, gdy się nam znudzą, czy Polacy lubią kupować dobra z drugiego obiegu oraz czy chętnie korzystamy z opakowań zwrotnych?

Raport powstał we współpracy Instytutu INNOWO, IKEA, ING Banku Śląskiego, Polish Cirular Hotspot, Politechniki Łódzkiej oraz Rekopol S.A. i obejmuje m.in.: analizę deklaracji i zachowań konsumenta, wnioski odnośnie efektywnego wdrażania modelu cyrkularnego w wybranych sektorach w oparciu o badanie konsumentów, czynniki, które sprzyjają lub hamują wdrożenie gospodarki obiegu zamkniętego w Polsce z perspektywy konsumenta oraz wnioski przekrojowe i sektorowe odnośnie efektywnego wdrażania modelu cyrkularnego w wybranych branżach w oparciu o badanie konsumentów.

- Uważnie przyglądamy się megatrendom o charakterze globalnym i bez wahania do tej listy można zaliczyć zrównoważony rozwój i gospodarkę niskoemisyjną i cyrkularną jako odpowiedź na wyzwania naszej cywilizacji. Sektor finansowy jest nie tylko katalizatorem i umożliwia odpowiednie procesy, ale  ma też istotną rolę sprawczą w tej transformacji poprzez swoje finansowanie i działalność niefinansową. Bez finansowania nie będą możliwe inwestycje i innowacje w energetyce, transporcie czy przemyśle – podkreśla Ewa Łuniewska, wiceprezes zarządu ING Banku Śląskiego.

Badanie wskazuje na istotną przewagę w społeczeństwie osób zaangażowanych ekologicznie nad niezaangażowanymi.

45% respondentów stanowią osoby, których postawa jest zgodna z koncepcją gospodarki obiegu zamkniętego. Są to osoby, dla których ekologia jest częścią ich stylu życia („pioniersi”), osoby skupiające się na kwestiach zdrowotnych („naturalsi”) oraz osoby świadomie rezygnujące z posiadania dóbr („minimaliści”). Dodatkowe 15% respondentów kierujących się zasadami społecznymi i prawnymi („praworządni”) oraz 10% osób skupiających się na racjonalnym gospodarowaniu („gospodarni”) prawdopodobnie można przekonać do zachowań cyrkularnych poprzez wprowadzenie adekwatnych regulacji w postaci odpowiednich zakazów oraz internalizacji efektów zewnętrznych. Jedynie 30% osób stwierdza, że chce beztrosko korzystać z dóbr („niezaangażowani”).

 Poszczególne grupy konsumentów wymagają dostosowania narzędzi wspierających transformację w kierunku GOZ.

Charakterystyka wyróżnionych grup potwierdza, że istnieją znaczące różnice między nimi. W konsekwencji dotarcie do poszczególnych z nich, wymaga zastosowania innych środków. Chociaż dostosowanie narzędzi wymaga odrębnej analizy, już dziś można wysnuć podstawowe wnioski na ten temat. 60% ankietowanych stwierdza, że presja zasad narzuconych z góry jest niepotrzebna. Z takim stwierdzeniem nie zgadza się prawie 40% respondentów, którzy widzą rząd jako podmiot odpowiedzialny.

Proces podejmowania decyzji jest trudny do przewidzenia, ponieważ jest zmienny i opiera się na wielu zindywidualizowanych kryteriach. Konieczne jest jednak odpowiednie kreowanie warunków rynkowych, tak żeby sprzyjały zrównoważonym decyzjom konsumenckim. Pewien wpływ może wywrzeć kształtowanie popytu za pomocą podaży produktów cyrkularnych. Jest to jednak droga wymagająca podjęcia często stosunkowo wysokiego ryzyka biznesowego – podkreśla Leszek Kąsek, Starszy ekonomista, ING Bank Śląski, odpowiedzialny za zrównoważony rozwój, transformację energetyczną i zielone finanse.

Szczegółowy raport do pobrania: https://ing-ekonomiczny.pl/publikacja/710379